معرفی طرح توجیهی

عرقیات گیاهی فرآورده های می باشند ، که از جوشانیدن یک گیاه و یا مخلوطی از گیاهان مختلف در برابر بخار آب و سرد کردن بخارات حاصله به دست می آیند . این محصولات به عنوان طعم دهنده به مواد غذائی ، نوشیدنی و دارو مورد مصرف قرار گرفته و در پاره ای از موارد اسانس آن پس از تخلیص در ساخت شیرینی جات به کار برده می شود . عرقیات گیاهی فرآورده ای است ، که از جوشانیدن یک گیاه و یا مخلوطی از گیاهان مختلف در برابر بخار آب و سرد کردن بخارات حاصله به دست می آید . به عبارت دیگر عرقیات گیاهی به فرآورده هایی گفته می شود ، که از تقطیر مواد فرار موجود در اندام های مختلف گیاهان همراه با بخار آب به دست می آیند . این اندام ها با بخار آب
به دست می آیند .

این اندام ها معمولا ماگول بوده و به شکل تازه نظیر بیدمشک ، نسترن و گل محمدی و یا خشک نظیر نعناع ، آویشن و غیره می باشند . این محصول به عنوان طعم دهنده به مواد غذائی ، نوشیدنی و دارو مورد مصرف قرار گرفته و در پاره ای از موارد اسانس آن پس از تخلیص در ساخت شیرینی جات به کار برده می شود

عرقیات محصولی است که از تقطیر مواد به دست می آید . لذا می بایستی دارای رنگ کاملا روشن بدون کدورت ، لرد و رسوب همراه باشد ، وجود هر کدام از مشخصات ظاهری گفته شده می تواند نشان دهنده وجود یک عامل منفی در عرقیات باشد ، عرقیات دارای بوی ویژه بوده و عمدتا از روی بوی عرقیات به نوع آنها پی می برند .

عرقیات به دو دسته از نظر خلوص طبقه بندی می گردند . عرقیات سنگین و عرقیات سبک . مقدار اسانس و مواد معطر و موثر موجود در عرقیات درجه خلوص آن را نشان می دهد .

مقدار اسانس موجود در عرقیات از ۱۵ تا ۳۰ درصد متغیر بوده و تغییرات آن نشان دهنده عرقیات درجه یک و درجه دو میباشد . با توجه به آنکه عرقیات در اغلب استان های کشور ناشناخته بوده و عمدتا در منطقه استان فارس شناخت نسبتا کاملی از آن وجود دارد ، لذا متخصصین این فن بیشتر در استان فارس وجود داشته و مصرف آن بیشتر در این استان است .

ناگفته نماند که اخیرا با انجام مطالعات و بالا رفتن آگاهی مردم در مورد مصرف گیاهان داروئی ضمن آن که مصرف عرقیات می رود ، که در استان های دیگر نیز افزایش پاید .

شرکت هائی در استان های مازندران ، اصفهان و شهرستان کاشان بوجود آمده اند ، که اقدام به تولید اسانس برای مصارف داروئی و صنایع غذایی نموده و امید است ، که از این طریق مصرف عرقیات نیز که حاصل دست دوم تولید اسانس اینگونه واحدها می باشد ، بتواند جای خود را در بازار باز کند .

ارزیابی روش های مختلف تولید و گزینش روش بهینه تولید عرقیات و گلاب به سه روش عمده صورت می گردد . این روش ها عبارتند از :
الف – تقطیر مواد موجود در گل و گیاهان توسط آب
ب – تقطیر مواد موجود در گل و گیاهان توسط آب و بخار
ج – تقطیر مواد موجود در گل و گیاهان توسط بخار یا روش صنعتی .

الف – تقطیر مواد موجود در گل و گیاهان توسط آب این روش که از قدیم الایام مرسوم بوده و روشی است سنتی ، امروزه در پاره ای از کارگاه های کوچک بکار برده می شود .

در این روش گیاه و با گل در دیگ هایی که به همین منظور ساخته شده اند ریخته شده توسط مشعل هایی که معمولا سوخت آنها گازوئیل است حرارت دیده و پس از حمل مواد موجود در گل در آب بخار وارد لوله هایی که از میان استخر آب سرد عبور می نماید شده و در اطاق تقطیر به صورت قطرات قرقی به داخل ظرف ریخته می شود .

ترقبانی که بدین ترتیب بدست می آید بنا به درخواست بازار یا آب مقطر مخلوط گردیده به صورت فله با بسته بندی در بطری به بازار عرضه می شود ، یکی از اشکالاتی که در این روش وجود دارد مواد موجود در دیگ ها از حرارت مستقیم برای پخت گیاهان بهره گرفته و به همین دلیل ضمن سوخته شدن مقداری از مواد موثر گیاهان ، کیفیت آن پایین می اید در بعضی از کارگاه های سنتی در این روش سیستمی را بعد از مرحله تقطیر اضافه می نمایند ، که به آن سیستم قلبانی می گویند .

در این سیستم که در مورد گلاب بیشتر استفاده می شود مواد تقطیر شده از دستگاهی شبیه قلبان عبور نموده و کمی از اسانس آن گرفته می شود . این سیستم بیشتر در مورد گلاب مصرف دارد و در مورد سایر گیاهان به دلیل پایین بودن نسبت کاربرد آنها به کار برده نمی شود .

ب- تقطیر مواد موجود در گل و گیاهان توسط آب و بخار ، این روش شبیه روش اول بوده و از نوع سنتی می باشد . معمولا برای تقطیر مواد موجود در گیاهان خشک و گیاهانی که در اثر حجمہوشیدن آب فاسد می شود به کار می برند .

در این طریق ابتدا گیاهان را در آب ریخته و مدتی حدود ۱/۲ – ۱ ساعت نگه داشته تا آمادگی لازم برای آنها بوجود آید . سپس بخار آب را به داخل دیگ فرستاده و بخارات ضمن عبور از داخل دیگ و تماس با گیاه مواد موجود در آنها را در خود حل نموده از طرف دیگر خارج شده و با روش نوع اول خنک شده به صورت قطرات قرقی در اطاق معرفی گیری در ظروف گردیده و از آنجا ضمن رعایت نسبت های لازم و در صورت نیاز رقیق نمودن آنها با آب مقطر به صورت فله یا در بطری به بازار عرضه می گردد

ج- روش صنعتی در این روش که تقطیر به وسیله استفاده از بخار صورت می گیرد .

گل و گیاهان با آب به نسبت مورد نیاز جهت تولید صنعتی که متعاقبا این نسبت ها ذکر خواهد شد در دیگ پخت دو جداره ریخته می شود و جریان بخار در جداره دوم دیگ پخت از طریفی بویلر وارد شده باعث گرم و تبخیر شدن آب شده که این بخار بر روی گل و گیاهان تاثیر گذاشته و اسانس مواد معطر آنها را از خارج و یا خود حمل می نماید ، که سپس وارد کندانسور شده و سرد می شود.

کندانس حاصل در مخزن جمع آوری گردیده و توسط دستگاه پرکن بطری در بطری هایی که برای این منظور در نظر گرفته شده است ، بسته بندی شده پس از پاستوریزه شدن در کارتن قرار گرفته و به بازار عرضه می شود .

با توجه به آنچه که گفته شد در حال حاضر به منظور داشتن کیفیت بالا و راندمان مناسب روش صنعتی بهترین طریقه تولیدی بوده که به شرح آن می پردازیم ، زیرا استفاده از این روش از ضایعات جلوگیری نموده ، از سوخته شدن مواد اولیه جلوگیری و موجبات ارتقاء سطح کمی و کیفی تولید را فراهم می سازند .

تشریح دقیق فرایند منتخب و ترسیم نمودار تولید برای تولید عرقیات به روش صنعتی ایتدا گل و گیاه به میزان لازم که متناسب با حجم دستگاه است توزین می گردد . مقدار وزن شده برای هر مرحله استفاده متفاوت و به طور تقریب حدود ۲۰۰ کیلوگرم است .

البته در مورد اغلب مواد اولیه باید گفت که مواد مورد بازبینی و بازرسی قرار گرفته تا از هر گونه مواد خارجی عاری باشد . سپس گل در سبد های مخصوص که در داخل مخزن اصلی دستگاه جاسازی شده است ریخته شده و در داخل آب موجود در مخزن قرارمی گیرد .

خلاصه وضعیت سرمایه گذاری طرح تولید عرقیات
محل اجرای طرح : کلیه مناطق کشور
ظرفیت تولید سالیانه : 350 تن عرقیات
سرمایه گذاری طرح : 55 میلیون ریال
مدت زمان بازگشت سرمایه : 2 سال
میزان اشتغال زایی : 7-5 نفر
سرمایه ثابت : 45 میلیون ریال
سرمایه در گردش : 5.5 میلیون ریال