خرماگیاهی است از جنس فونیكس، خانواده پالماسه یا نخل که در بسیاری از نقاط جهان كاشته می شود. هسته خرما حدوداً 10 درصد وزن كل خرما را تشكیل می دهد . هسته به عنوان ضایعات در بسیاری از كارگاه های فرآوری خرما دور ریخته شده و یا در بهترین حالت در برخی از كشورها مقداری از آن صرف خوراك دام می شود. در حالی که همین ضایعات میتوانند یک سرمایهگذاری مطمئن را در بخش دیگری از صنعت رقم بزند. گوشت خرما حاوی روغن اندكی در حدود 2 الی 5 درصد می باشد، در صورتی كه هسته آن چیزی بین 7 تا 12 درصد روغن دارد . استخراج روغن از هسته خرما ، توسط حلال هایی نظیر آب ، تترا كلرید كربن ، هگزان و هپتان صورت می گیرد . این روغن كه به رنگ زرد مایل به سبز كم رنگ است و حاوی اسیدهای چرب لینولئیك ، لئوریك ، میریستیك و بالفتیك می باشد. به خاطر جزئی بودن ميزان اسيدهای چرب غير اشباع با چند پيوند دو گانه، روغن حاصل از هسته خرما به اكسيداسيون مقاوم بوده و قابليت نگهداری خوبی دارد. تمامی این موارد سبب شده تا علاوه بر مصارف خوراکی، درمانی و آرایشی این محصول، در بسیاری از کشورها از آن به عنوان ماده اولیه صنایع شوینده و پاککننده مانند انواع شامپو، پودرلباسشویی و صابون نیز استفاده شود.
مزیت دوم تولید روغن هسته خرما در ایران، تولید انبوه خرما در استانهای جنوبی کشور است که موجب در دسترس بودن مواد اولیه و هم چنین امکان صادرات این محصول از همان استانها می شود.كشورهای هند و چین از بزرگترین مصرف كنندگان این محصول و از سنگاپور و مالزی نیز به عنوان تولید كنندگان بزرگ این محصول می توان یاد كرد.
معرفی محصول
محصول تولیدی در این طرح روغن هسته خرما می باشد. خرما از محصولات عمده کشاورزی ایران است که در استان های خوزستان، هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، تولید می شود. حدود ۳۰ درصد خرمای تولید شده در کشور مستقیماً جذب بازار مصرف نمی شود و می بایست در واحدهای صنایع تبدیلی و فرآوری تبدیل به فرآورده های با ارزش شود. این فرآورده ها به دو بخش تخمیری و غیر تخمیری تقسیم بندی می شود. بعد از برداشت خرما اولین مرحله جداسازی هسته از خرما و تمیز کردن آن برای آغاز فرایند روغن گیری است. پس از آن هسته ها به دیگهای مخصوص برای حرارت دهی ریخته و برای مرحله روغنکشی آماده میشوند. لازم به ذکر است که رطوبت نقش مهمی در واکنش پختن داشته و بدون رطوبت کافی فرایند پخت به خوبی انجام نمی شود. آب یا بخار یا هر دو معمولاً برای افزودن رطوبت مصرف می شود.استخراج روغن به سه طریق فشردن یا پرس كردن، استخراج با حلال و استخراج بوسیله پیش پرس و سپس توسط حلال انجام می شود. در روش پرس به دلیل دمای بالای عملیات ، روغن تا حدی میسوزد و همین امر باعث ضربه زدن به كیفیت روغن گردیده و رنگ روغن كدر می شود . به همین دلیل روش حلال به روش پرس ترجیح داده می شود.پس از طی این مراحل بر روی روغن خام بدست آمده مراحل مختلف تصفیه انجام می شود . در بخش تصفیه مواد مختلفی از روغن حذف شده و روغن خالص به دست می آید. این مراحل شامل خنثی سازی ، بو زدائی ، رنگ زدائی ، هیدروژناسیون و فرآیندهای تكمیلی است.
دستگاههای روغنگیری بهترین ابزار برای استخراج روغنهای باکیفیت هستند. استهلاک پایین و قیمت مناسب این دستگاه ها منجر به اطمینان از سوددهی و کسب بازده مثبت از این طرح می شود. عمر مفید این دستگاهها بسیار بالا بوده و به دلیل اینکه میزان مصرف انرژی آنها بسیار پایین است هیچ آسیبی به محیط زیست وارد نمیکنند.
تجهیزات، مواد اولیه و تعداد پرسنل مورد نیاز
دستگاه های معمول برای پختن هسته های روغنی، دیگ های پخت استوانه ای عمودی یا افقی است. فرآیند پختن شامل دو مرحله پختن مرطوب و سپس خشک کردن تا حد رطوبت ۳ درصد است. در دستگاه های عمودی دودکش مانند، هسته ها در یک مخزن پخته و خشک می شوند. دستگاه های افقی برای پختن بوده و خشک کردن فقط در تانک افقی جداگانه انجام می شود.مزیت دستگاه های افقی پخت بر دستگاه عمودی این است که در دیگ های افقی ماده خام به سرعت به درجه حرارت مورد نظر میرسد، در حالی که در دیگ های دودکشی زمان بیشتری لازم است. آنزیمها مدتی فعالیت داشته و این امر سبب افت کیفیت روغن و کاهش رزش غذایی کنجاله میشود، یا موادی آزاد کند که کاتالیست هیدروژناسیون را غیر فعال کند. اگر آنزیم ها در ماده وجود داشته و یا به دلایلی دستیابی به زمان کافی برای نگهداری در دستگاه پخت میسر نباشد، استفاده از دو دیگ افقی که بطور ردیفی قبل از خشک کن قرار گرفته اند، میتواند مفید باشد. در دیگ های افقی امکان اینکه قدری از ماده خام بتواند به سرعت به سمت انتهای تخلیه دستگاه حرکت کرده و قبل از پختن کامل از دستگاه خارج شود، وجود دارد.همچنین تعداد پرسنل مورد نیاز با توجه به بزرگی ابعاد کار تعیین می شود.
خلاصه وضعیت سرمایه گذاری
میزان سرمایه لازم در این طرح به ابعاد و حجم کار مد نظر شما بستگی دارد. نکته قابل توجه آن است که حتی با مبلغی در حدود 300 میلیون تومان می توانید این طرح را در ابعاد کوچک اجرا کنید. اما برای پیاده سازی این طرح در ابعاد بزرگ و صنعتی به حداقل سرمایه ای بین 4 تا 5 میلیارد تومان نیاز دارید. در این حالت نرخ بازده سرمایه گذاری شما حدود 33 درصد و دوره بازگشت سرمایه بین 2 تا 3 سال می باشد.