کشت‌وکار گلخانه‌ای یکی از روش‌های شناخته‌شده و معمول در تولید محصولات کشاورزی است که محدودیت‌های مربوط به شرایط خوب یا بد جوی را نداشته و قابلیت سرمایه‌گذاری هم در مناطق سردسیر و هم در مناطق گرمسیری را دارد. خصوصاً با پیشرفت‌های فناوری در دنیای امروز و ساخت سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی جدید، امکان بهره‌وری از روش‌های گلخانه‌ای در تولیدات کشاورزی بیشتر شده است.

همچنین صرفه‌جویی در مصرف حامل‌های انرژی در دنیای امروز راهکاری آینده‌نگر و قابل تقدیر است که در بسیاری از کسب‌وکارهای جهان رعایت می‌شود. کمبود منابع آبی و گرمایی در بخش کشاورزی باعث شکل‌گیری تجارت‌ گلخانه‌ای شده است که با مصرف کمتر انرژی، به تولید محصولات مورد نیاز مردم می‌پردازد، این مسئله خصوصاً در کشورهایی که با بحران کم‌آبی روبه‌رو هستند بیشتر به چشم می‌خورد.

کشت بدون خاک یا هیدروپونیک از جمله روش‌هایی است که در سال‌های اخیر طرفداران بسیاری پیدا کرده است. امروز محصولات متفاوتی در گلخانه‌ها برای تامین نیازهای غذایی مردم خارج از فصل برداشت در فضای باز تولید می‌شود. خیار، گوجه، فلفل دلمه‌ای، توت فرنگی و انواع سبزیجات و صیفی‌جات از جمله محصولاتی است که کشت گلخانه‌ای آن طرفداران زیادی دارد. تولید و عرضه محصولات گلخانه‌ای، فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاران فراهم آورده تا هم از سود اقتصادی مناسبی بهره‌مند شوند و هم گام موثری در جهت تولید و اشتغال این سرزمین بردارند. طبیعتاً پرداختن به همه این موارد در یک گزارش کار بسیار دشوار یا حتی غیر‌ممکنی است؛

شور ایران با دارا بودن جمعیت ۸۰میلیونی و سرانه مصرف سبزیجات ۸۰ کیلوگرم، کشوری با پتانسـیل بالا جهت انواع کشت های گلـخانه ای محسـوب می شود. امروزه تولید ارزان (با کـاهش هزینه های تولید) و سالم (بدون سم و عناصر سنگین) از مهم ترین فاکتورهای تولید در هر کشوری محسوب می شود.

کشت‌وکار گلخانه‌ای یکی از مهم‌ترین کسب‌‌وکارهای دنیای امروز است که موازی با اهداف جهانی انرژی پیش می‌رود و سعی در به حداقل رساندن مصارف آن دارد. ضمن اینکه تولیدات گلخانه‌ای نسبت به کشاورزی سنتی بازده بالاتری نیز دارند و به همین دلیل تقاضای بازار جهانی برای آنها بیشتر است، به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود این صنعت در سال‌های آینده رشد چشمگیری پیدا کند. طبق آمارهای گرفته شده، تجارت گلخانه‌ای تا سال ۲۰۲۰ با نرخ رشد سالانه ۸٫۸درصد به ارزشی برابر با ۲۹٫ ۶۴ میلیارد دلار می‌‌رسد.

در این میان، به‌ویژه سیستم‌های گرمایشی و گلخانه‌های شیشه‌ای بزرگ‌ترین سهم را در این بازار طی سال‌های اخیر داشته‌اند. همچنین در سال ۲۰۱۵ میوه‌ها و سبزیجات گلخانه‌ای حداکثر سهم بازار را به خود اختصاص داده بودند و انتظار می‌رود که در سال‌های آتی نیز بیشترین سهم در محصولات گلخانه‌ای از آنِ میوه و سبزی باشد.

با توجه به اینکه کشور ایران دیر یا زود به سازمان تجارت جهانی (WTO) خواهد پیوست، بنابراین ناگزیر است قبل از پیوستن به این سازمان، تولیدات گلخانه ای و باغبانی را به استاندارد جهانی برساند. در حال حاضر تولیدات باغبانی کشور ترکیه دو برابر کشور ایران است که این خود هشداری جدی جهت ارتقای بخش باغبانی به ویژه صنعت گلخانه محسوب می شود. واردات انواع میوه و تره بار به ویژه در سال های اخیر شاهدی بر صحت این ادعاست. گفتنی است با توجه به پتانسیل های موجود در کشور پیش از آنکه دیر شود، می توان کمبودهای این حوزه را (چه در بخش باغات و چه در بخش گلخانه که نیاز اساسی به تکنولوژی های مدرن دارد)  جبران کرد.

پس از اینکه گلخانه شما آماده بهره‌برداری شد، نوبت به کاشت بذر یا نشای گیاه مورد نظر است که می‌خواهید در گلخانه پرورش دهید. تقریباً بذر تمام گیاهانی که پرورش خواهد یافت، خارجی است و از کشور‌هایی نظیر هلند، مجارستان، ترکیه و… وارد کشور می‌شود. فرآیند تولید و سود طرح توجیهی احداث گلخانه، با توجه به گیاهی تعیین می‌شود که کشت می‌کنید. مثلاً در مورد کشت خیار و گوجه‌فرنگی هم تعداد و قیمت بذر متفاوت است و هم دوره تولید. کسب درآمد و سود هم طبیعتاً تفاوت‌هایی دارد، اما گیاه توت‌فرنگی به‌صورت نشا کشت می‌شود.

تجهیزات مورد استفاده در طرح توجیهی احداث گلخانه، از سازه خود گلخانه شروع می شود و سیستم هایی مثل سیستم گرمایشی،  سرمایشی، آبیاری و سیستم اتوماسیون را که برای کنترل تمام تجهیزات به کار می رود  شامل می شود. علاوه بر اینها سیستم های لجستیکی که برای برداشت، بسته بندی و حمل و نقل محصولات به کار می روند نیز جزء تجهیزات گلخانه ای محسوب می شوند.

برای هر متر مربع بین ۱۶ تا ۱۸ بوته احتیاج میباشد که قیمت هر دانه آن با توجه به قیمت فعلی بازار بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ تومان است. البته بحث تولید بذر و پرورش نشا تجارت جداگانه‌ای است که شاید در گزارش دیگری به آن پرداختیم؛ بنابراین برای تکمیل یک گلخانه ۵۰۰۰ متر مربعی حدود ۸۰هزار نشای آماده نیاز است که سرجمع ۸ تا ۱۰‌میلیون تومانی برای‌تان آب می‌خورد.

از هر بوته حدود ۴۰۰ گرم توت فرنگی در سال برداشت می‌شود که در کل حدود ۲۵ تن برداشت خواهید داشت که قیمت تمام شده هر کیلوگرم تا حدود ۶۰۰۰ تومان می‌رسد. در بازار فروش اما بین ۱۰ تا ۱۳ هزار تومان متغیر است. پس از ۵/۲ تا ۳ سال تقریباً کل سرمایه شما بازمی‌گردد و در نهایت به طور میانگین یک سود ۴۰ درصدی حاصل می‌شود. البته باید توجه داشته باشید پس از دو سال باید به فکر جوان‌سازی بوته‌ها باشید. در این فرآیند از کنار بوته‌های قدیمی نشاهای جدید را جدا می‌کنید و دوباره کشت می‌کنید تا بوته‌ها جوان شوند و محصول بهتری داشته باشید.

کشت بدون خاک یا کشت هیدروپونیک گونه‌ای از کشت است که در آن برای تولید محصول به هیچ‌وجه از خاک استفاده نمی‌شود. در این روش بذر گیاه در یک بستر کشت بدون خاک کاشته می‌شود و مواد‌غذایی موردنیاز از طریق سیستم آبیاری و به‌صورت محلول به گیاه داده می‌شود. اگر قصد احداث و راه‌اندازی چنین کاری دارید باید بدانید گلخانه کمتر از ۵۰۰۰ متر برای این کار توجیه اقتصادی ندارد؛ بنابراین اگر فرض را بر فضای  ۵۰۰۰متری گلخانه بگذاریم شما به ۸۰۰۰ متر مربع زمین نیاز دارید. بنابراین نخستین مسئله‌ای که با آن مواجه می‌شوید تهیه زمین مورد نظر است.

با توجه به قیمت متفاوت زمین در مناطق مختلف این موضوع به شما واگذار می‌شود، اما جدا از بحث زمین، احداث گلخانه، متر مربعی ۱۲۰ تا ۱۳۰هزار تومان برای‌تان هزینه برمی‌دارد یعنی چیزی حدود ۶۰۰‌میلیون باید برای ساخت گلخانه و شروع فعالیت باید در اختیار داشته باشید، از این مبلغ ۳۰۰‌میلیون جهت اجرای عملیات سازه‌ای (شامل ساخت اسکلت فلزی، عملیات تسطیح و خاکبرداری، نایلن‌کشی و غیره) و مابقی برای تجهیز و آماده‌سازی بستر کشت و شروع فعالیت اختصاص می‌یابد.

یعنی چیزی حدود ۳۰۰‌میلیون که از این مبلغ برای تامین برق گلخانه (۲۰‌میلیون)، لوازم آبیاری (۲۰‌میلیون)، آماده‌سازی بستر کشت موزاییکی یا کارتن‌پلاست (۱۳۰‌میلیون)، خرید مواد اولیه شامل ۴۰۰ قالب آکروپیک (۴۸‌میلیون) و ۳۸ تن پرلیک (حدود ۳۰‌میلیون)، تامین بذر، محلول شیرهای برقی دستگاه پمپاژ و غیره (جمعا مبلغ۴۰ تا ۴۵‌میلیون) استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که پلاستیک گلخانه بعد از فرسوده شدن نیاز به تعویض دارد و هزینه‌ای هم از این جهت باید پرداخت کنید که براساس مناطق مختلف کشور و شدت تابش آفتاب متفاوت است. در ضمن گلخانه‌های شیشه‌ای هم هستند که به دلیل هزینه زیاد در ایران متداول نیستند. برای کسب مجوز باید به سراغ اداره جهاد کشاورزی بروید که در صورت داشتن شرایط لازم زمین و پروانه چاه آب، نتیجه آزمایش تست آب برای کشت گلخانه‌ای و پاره‌ای استعلامات اداری حداقل یک ماه زمان می‌برد تا مجوز فعالیت به شما داده شود. برای کسب تسهیلات بانکی تا سقف ۵۰۰‌میلیون برای یک گلخانه ۵۰۰۰ متر مربعی باید پس از کسب مجوزهای لازم حداقل ۲۰درصد پیشرفت فیزیکی در کار داشته باشید. در نهایت با ۷نیروی کار می‌توانید گلخانه‌ای را در این مقیاس اداره کنید که ماهانه حدود ۱۰‌میلیون تومان هزینه در بردارد.

خلاصه وضعیت سرمایه گذاری طرح احداث گلخانه
مساحت زمین مورد نیاز : 8000 متر مربع
مساحت زیر بنا : 5000 متر مربع
تعداد نیروی انسانی مورد نیاز ک7-5 نفر
سقف دریافت تسهیلات : 500 میلیون تومان
میزان هزینه های در ماه : 10 میلیون تومان
مدت زمان بازگشت سرمایه : 3 سال