امروزه پرورش قارچ اهمیت زیادی یافته و به عنوان یک منبع غذایی و پروتئینی غنی در سبد غذایی افراد جایگاه ویژه ای دارد. علاوه بر آن این محصول نقش مهمی در رشد و توسعه صادرات غیرنفتی داشته و صنایع مرتبط با قارچ به یکی از مهمترین و سودآورترین صنایع در سطح جهانی تبدیل شده است. همچنین به دلیل امکان تولید بالا در فضای کم، ازنظر اقتصادی نیز مقرونبهصرفه است و میتواند گزینه مناسبی جهت ایجاد اشتغال و کسب درآمد باشد.
پرورش قارچ دکمه ای، یکی از کارهای ساده و کم دردسری است که هر تولید کنندهای را به تولید این محصول، راغب می کند. با توجه به اینکه قارچ دکمه ای در هر شرایط آب و هوایی، رشد کرده و در زمره محصولات زودبازده بوده و به خوبی پرورش مییابد پرورش آن قطعا سودآور می باشد. همچنین علاوه بر تامین نیازهای داخلی کشور، می توان جهت تامین نیاز خریداران خارجی و صادرات این محصول نیز سرمایه گذاری کرد.
معرفی محصول
کشت قارچ همیشه یکی از نیازهای بازار بوده و هست، از این رو استفاده از این فرصت برای درآمدزایی همیشه امکان پذیر است و می تواند سودآوری بالایی به همراه داشته باشد. پرورش قارچ هم مانند دیگر مشاغل در کنار سود بالای کار، اگر طبق اصول و شرایط خاصی انجام داده نشود، قطعا زیان بار خواهد بود، مخصوصا اگر در حجم وسیع این کار در حال انجام باشد.به طور کلی سوددهی پرورش قارچ به دو عامل اصلی درصد عملکرد و قیمت فروش آن بستگی دارد. درصد عملکرد از تقسیم وزن قارچ تولیدی به وزن کل کمپوست بدست می آید که هر چه این میزان بیشتر باشد، سودآوری بیشتر می باشد.
برخلاف برخی از محصولات که برای کشت به زمین های کشاورزی نیاز دارند، برای راه اندازی این طرح می توانید از یک اتاق کوچک برای شروع کار استفاده و با طبقهبندی کردن همان فضای محدود میزان تولید خود را افزایش داده و از محل کشت خود استفاده مطلوبتری را داشته باشید. همچنین بهمرور زمان و بعد از تسلط روی مباحث پایهای این حرفه، می توان کار را گسترش داد و در سالن یا کارگاه های بزرگتر به فعالیت خود ادامه دهید. یک سالن کشت قارچ باید دارای شرایطی باشد. از جمله این شرایط می توان به ارتفاع سقف این سالن اشاره کرد که نباید از 3 متر بیشتر باشد. همچنین باید توجه داشت که محل کشت باید از مرغداریها و گاوداریها دور باشد.از سوله برای کشت قارچ استفاده نکنید، و برای گرمایش و سرمایش، دیوارها را بهخوبی عایق بندی کنید. علاوه بر آن از شرایط گاز کشی، انشعاب آب و برق سالن نیز مطمئن شوید. یک سالن خوب و ایده آل بایستی با کمترین هزینه راهاندازی شده و ازنظر هوادهی و تأمین رطوبت و کنترل و دما و آلودگی در بهترین شرایط خود باشد.
یکی از مواردی که هزینههای سالن را افزایش میدهد، مبحث قفسهبندی سالن است که حدود 20 تا 30 درصد هزینهها را شامل میشود هرچند که این هزینهها با توجه به انتخاب نوع قفسهبندی افزایش و یا کاهش مییابد، در بعضی از مواقع نیز از تجهیزات دسته دوم برای این کار استفاده میشود.میزان فضایی که باید برای طبقات در نظر گرفت حدود 70 سانتیمتر است، همچنین انتهای هر مرحله طبقه اول باید حدود 20 تا 25 سانتیمتر با کف سالن فاصله داشته باشد که بتوان بهراحتی شستوشو و نظافت را انجام داد.رطوبت نسبی در اتاق های در حال رشد باید به اندازه کافی زیاد باشد اما نباید باعث چسبناک شدن سطح سرپوش قارچ های در حال رشد شود. آبیاری ۲ تا ۳ بار در هفته کافی است.همچنین دمای محیط باید بین 10 تا 25 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شود. نگهداری قارچ در درجه حرارت بالا موجب خشک شدن، قهوهای شدن، چرمی شدن بافت، باز شدن کلاهک و طویل شدن ساقه قارچ و در نهایت آلودگی باکتریایی میشود. به منظور کاهش آثار حرارت و کمک به نگهداری قارچ معمولاً آنها را در بستههای پلاستیکی مخصوص بستهبندی کرده و سطح بسته توسط یک لایه سلفون پوشیده میشود.
شش مرحله متوالی که در تعریف پرورش قارچ میتوان نام برد شامل کمپوست سازی فاز یک، کمپوست سازی فاز دوم، تخم ریزی، پوشش، پوسته پوسته شدنو برداشت محصولمی باشد. کمپوست مواد مغذی مورد نیاز برای رشد قارچ را فراهم می کند. کمپوست در واقع بقایای حیوانی و گیاهی است که باهم ترکیب شدهاند. این مواد دارای میکروارگانیسم، مواد معدنی، کربوهیدرات و پروتئین بوده و میتواند به عنوان یک منبع مناسب تغذیه قارچ، باعث اقزایش فعالیت این گیاه شود. بهطورکلی دو نوع کمپوست طبیعی و مصنوعی وجود دارد.نکات مهمی که در رابطه با تهیه کمپوست باید توجه کرد آن است که در ابتدا باید حتما آن را از شرکتهای معتبر و باسابقه خریداری کنید. دمای کمپوست در ابتدا نباید بالاتر 30 درجه باشد. همچنین لازم به ذکر است که دمای سالن ورودی آن باید بین 22 تا 27 درجه باشد. هرچقدر که میزان فعالیت کمپوست بیشتر باشد، تبخیر از سطح نیز افزایش پیدا میکند و آبیاری بیشتری نیاز دارد.شما میتوانید از هر بستر کمپوست 3 بار قارچ خوراکی برداشت کنید، و این روند ممکن است 2 ماه و یا 3 ماه طول بکشد که به تجهیزاتی که از آنها استفاده میکنید بستگی دارد.
مهمترین مشکلی که در مورد پرورش قارچ ممکن است رخ دهد وجود حشرات و بیماریهای مربوط به قارچ است. اصلیترین این شامل بیماریهای باکتریایی، قارچی و ویروسی است که باعث از دست رفتن کیفیت محصول میشود. توجه داشته باشید که در این طرح درصورت نفوذ آفات و بیماری ها به قارچ هیچ راهی برای اصلاح وجود نداشته و لازم است از قبل با آن مقابله کرد. بهترین راه کنترل و پیشگیری از آفات و بیماریهای قارچ ضدعفونی سالنهای کشت پس از برداشت تا دوره کشت بعدی با بخار ۷۰-۷۲ درجه سانتیگراد به مدت ۱۲ ساعت، نصب توریهای بسیار ریز، ضدعفونی کف سالن و راهروهای منتهی به سالن، جمعآوری قارچهای آلوده قبل از پاره شدن پرده ویل بهمنظور جلوگیری از انتشار اسپور های آلوده و همچنین تعبیه کفپوشهای آغشته به مواد ضدعفونیکننده در طول مسیر رفتوآمد کارگران می باشد.
تجهیزات، مواد اولیه و تعداد پرسنل مورد نیاز
مواد اولیه لازم برای احداث واحد پرورش قارچ خوراکی:
- کمپوست مصرفی
- خاک پوششی
- سم کاربندازیم
- سم فرمالین
- پرمنگنات
- هیدروژن پراکسید
تجهیزات لازم برای احداث واحد پرورش قارچ خوراکی
- کولر آبی
- رطوبت ساز
- تایمر
- دماسنج
- رطوبت سنج
- هیتر گرمایی
- یخچال
- ترازو
- قفسه بندی
- کانال نایلونی
تعداد پرسنل مورد نیاز برای راه اندازی این واحد در زمینی به مساحت 2000 مترمربع حدود 16 نفر می باشد.
خلاصه وضعیت سرمایه گذاری
میزان سرمایه لازم برای اجرای طرح رورش قارچ به حجم تولید مد نظر تولید کننده بستگی دارد. به طور تقریبی می توان گفت میزان سرمایه لازم در این طرح در زمینی به مساحت 2000 مترمربع حدود 1 تا 2 میلیارد تومان و با بازده 100 درصد می باشد. دوره بازگشت سرمایه نیز بعد از دو دوره، یعنی 6 ماه خواهد بود. لازم به ذکر است که در هر مترمربع سالن تولید قارچ در سال میتوان چهار دوره و درمجموع 40 تا 120 کیلوگرم قارچ برداشت کرد. زمان باردهی قارچ ها 3 ماهه و دوره برداشت آن معمولا 7 تا 10 روز می باشد.